مشتقات نفتی وآثار ان در بازار وکلید تولید از نظر مهندس شرکت کیمیا تپش پارس (هویزه)
کاربرد اصلی نفت خام ومشتقات آن دراین روزها چندان هم غریب وتعجب برانگیز نیست.چرا که بیش از ۵۰درصد نفت خام تبدیل به بنزین شده ودرحقیقت حدود ۷۰درصد نفت خام نیز برای جابجایی وحمل ونقل ،تبدیل می شود سپس هرفرآورده بنا به ویژگی های فیزیکی وشیمیایی خودبه مصرف های مناسب می رسد.
فرآورده نفتی یافرآورده های نفتی :
سنجش ارزش نسبی نفت خام دربازار دستخوش عوامل متعددی که گاه بایکدیگر تضاد قرارمی گیرند،هستند.هرکدام ازانواع نفت دارای ویژگی ها وخصوصیات مختص به خود بوده که این ویژگی ها تعیین کننده نوع ومیزان فرآورده هائی هستند که پس ازپالایش نفت تولید می شوند اضافه براین،چگونگی کارودستگاه های پالایش نیز برروی تولید محصولات تصفیه شده بدون اثرودخالت نیست.ممکن است که یک نوع نفت برای یک پالایشگاه به خصوص ایده آل ومفید باشد اما ازطرفی همین نفت به علل گوناگون ازجمله قیمت ویاعدم تولید کافی محصولات کلیدی که مورد نیاز بازار سنتی همان پالایشگاه است ،شاید مورد پسند قرارنگیرد.تقاضای بازار داخلی یک پالایشگاه برای فرآورده های نفتی به علل فصلی،اقتصاد ویاشرایط محلی می تواند به طور قابل ملاحظه ای تغییر جهت یابد که این امربرروی نوع نفت ویامخلوط نفتی که یک پالایشگر درتلاش برای یافتن آن می کوشد ،اثر می گذارد.بیشترین کاربری فرآورده های نفتی دربدست آوردن انرژی از آنهاست.برای مثال مازوت وبنزین فرآورده هایی هستند که برای بکاربردن انرژی آنها مورد استفاده قرار می گیرند.
پالایشگاه ها هم چنین مواد شیمیایی دیگری نیز فرآوری می کنند،که برخی ازآنها فرایندهای شیمیایی رابرای فرآوری پلاستیک ودیگر مواد پرکاربرد،بکار می برند.ازآنجا که نفت دارای چند درصد گوگرد است،مقدارزیادی گوگرد نیز بعنوان فرآورده نفتی فرآوری می شود.هیرروژن وکربن درشکل کک نفت نیز می توانند ،فرآورده بحساب آیند.پالایش نفت دو سبب اساسی دارد،نخست اینکه استخراج موادی چون نفتا برای استفاده درصنایع پتروشیمی ،روغن موتور برای ماشین های گوناگون ویاحتی بنزین بسیار باصرفه تر از مصرف نفت خام بعنوان ماده گرمازا است .دوم اینکه مصرف نفت خام به سبب اختلاف بسیار نقطه جوش واشتغال اجزاء سازنده آن آسان وبی خطر نیست.ازهمین رواست که باید نفت خام را پالود ومواد سبک آن جداکرد تابشود ازآن به عنوان سوختی ایمن استفاده کرد.
انواع فرآورده های نفتی ومواد مصرف آنها:
بشراز آغاز خلقت ،بدنبال چیزی بوده است که بتواند ازآنها حرارت ،روشنایی ونیروی لازم برای گرداندن چرخ زندگی خودرا فراهم نماید برای تامین حرارات ،نخست شاخ وبرگ درختان وزغال چوب راکه دردسترس داشت ،بکارمی برد.روشنایی لازم رانیز بامشعل های چوبی یاچراغهای پیهوسوز رفته رفته باچراغهایی که با روغنهای گیاهی وروغن های معدنی می سوخت ،تامین می کرد.
گاز:گازنفت بطورطبیعی همراه نفت خام اززمین بیرون آید ویابراثر پالایش وتجزیه اجزای نفت حاصل می گردد.گاز نفت انواع گوناگونی دارد .برخی ازآنها درفشار ودمای عادی گازی شکل هستند به همین سبب آنها رااصطلاحا آنها را گاز تر می نامند.گازهای تر ،مقدار زیادی بنزین سبک وگرانبهاهمراه دارند که درموقع پالایش آنها راجدا می سازیم ،اماگاز خشک یک سوخت حاضر و آماده است
بنزین :یکی ازفرآورده های سبک نفت است که به طور طبیعی باگازتر همراه است ویا براثر پالایش نفت خام حاصل می گردد .پالایشگران ناگزیر شدند ملکولهای ترکیبات نفتی راشکسته وتغییراتی درآن دهند تا بنزین بوجودآید.
نفت سفید:مایعی بی رنگ وکمی سنگین تر ازبنزین است.نفت سفید ازآغاز پیدایش صنعت نفت تا ۵۰سال،مهمترین فرآورده نفتی بود .امروز بیشتر بعنوان منبع تولید نیرو ودربرخی توربین های هواپیما وموتور تراکتور های مخصوص بکار می رود.
سوخت دیزل:نفت دیزل،بعنوان سوخت موتورهای دیزلی یعنی موتورهای فشارسوز به مصرف می رسد.مقدارگوگرد موجود دراین نوع نفت بیش از میزان موجود درنفت سفید است.
روغنهای روان :میزان روغن حاصل ازنفت،کمتر از دو درصد کلیه فرآورده های دیگر است.لذا همین میزان روغن ،نفتی برجسته ومهم درصنایع وزندگی امروزی ایفا می کند.زیرا از قیچی وچرخ خیاطی گرفته تاجرثقیهای عظیم وماشین آلات غول پیکر همه برای خوب کارکردن باید روغن مصرف کنند.
قیر:هیدروکربنی است که معمولا ازتقطیر وپالایش نفت خام معینی که ظرف پالایش بدست می آید .قیرطبیعی ،براثر ترواش نفت خام ازروزنه وشکافهای سطح زمین به خارج وبخارشدن اجزای سبک نفت پدید می آید .قیر حاصل تقطیر ،ماده ای است سیاه رنگ یاقهوه ای سیرکه برحسب مقدار اجزای سبکی که درموقع پالایش ازنفت خام گرفته می شود.
قطران طبیعی:
گروهی از نفت های خام دارای گوگرد زیاد،ویسکو زیته بیشتر وتراکم راقطران طبیعیومی گویند.قطران درعمق کم زمین ودر داخل ماسه های نفت دارکه به آنها ماسه های قطران گویند یافت می شود قطران راهنمای خوبی برای پیدا شدن نفت خام محسوب می شوند.
موم طبیعی :موم طبیعی بطورکلی ازپارفین تشکیل می شور ومی تواند درون لوله های حاصل نفت نیز از متن تفکیک حاصل می کند .این ماده به حالت خمیر یا شکننده وبرنگ زرد مایل به قهوه ای می باشد که دارای وزن مخصوص هشتاد وچهار صدم الی نودو سه می باشد نقطه ذوب موم طبیعی ،۸۵الی۱۰۰بوده ودرداخل بنزین روغن ومحلولهای بیتومنی حل می شود.
محدودیت های ایجاد شده توسط واشنگتن باعث شده فروش نفت ایران حدود ۸۰درصد کاهش پیدا کند تحریم های آمریکابرفروش مشتقات نفتی کمتر تاثیر گذاشته می توان برروی محصولاتی نظیر نفت کوره وگازمایع اشاره کرد.
خریداران نفت عموما پالایشگاه هستند ولی مشریان محصولاتی نظیر نفت کوره وگازمایع می توان هزاران واحد صنعتی کوچک یامسکونی رادربرگیرد
ظرفیت پالایشی ایران معادل ۲/۲۳میلیون بشکه درروز است که این کشور رابعد ازعربستان سعودی قرارداده است.رضا پدیدار،رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران،گفته بود:از۱۵کشورهمسایه،۹کشور به دلیل کیفیت بالا وقیمت رقابتی حایل به خدید بنزین ازایران هستند که به دلیل تحریم ها این معاملات درقالب تهاتر ویاباپول محلی انجام خواهدشد.اوبه افغانستان ،اقلیم کردستان عراق،پاکستان وارمنستان اشاره کرد.
به عنوان نمونه ایران درماه اوت روزانه ۲۳۰هزاربشکه نفت کوره به امارات صادر کرده است .این درحالی است که میزان صادرات نفت کوره ایران به امارات متحده عربی درماه ژوئیه ۲۲۰هزاربشکه درروزبود صادرات نفت کوره به امارات برایران درآمدی معادل ۳۰۰میلیون دلار درماه ایجاد می کند.
درآوریل امسال ۵نفتکش ایرانی حامل ۱/۵میلیون بشکه بنزین ومشتقات نفتی ازبنادر آبی ایران وارد آبهای آزاد وبدون هیچ مشکلی به کشور ونزوئلا رسیدند،گفتنی است هربشکه نفت معادل ۱۵۹لیتر است یعنی بیش از۲۳۸میلیون لیتر بنزین ازایران به ونزوئلا صادرشده است
وحالا باتوجه به توضیحات فوق اصلی ترین راه حل کلید تولید خوداکتفایی واشتغالزایی میباشد.
باتشکر